Niet alleen 150 jaar Oogziekenhuis, maar ook 15 jaar R.O.I.

In 2024 vieren we het 150-jarig bestaan van Het Oogziekenhuis Rotterdam. Maar dat is niet de enige ’verjaardag’ die we te vieren hebben dit jaar. Het Rotterdams Oogheelkundig Instituut (ROI), het expertisecentrum voor oogheelkundig klinisch wetenschappelijk onderzoek van Het Oogziekenhuis, viert het 15-jarig bestaan. 

We kijken terug op 15 jaar ROI, samen met dr. Ingeborgh van den Born, oogarts bij Het Oogziekenhuis en medisch manager van het ROI, en Susan Marinissen, manager bedrijfsvoering van het ROI. 

In het persbericht uit 2009 over de oprichting van het ROI stond: Met het ROI moet Rotterdams oogheelkundig onderzoek op internationaal wetenschappelijk niveau aansluiting blijven vinden. Wat is daarvan terecht gekomen? 

“Dat lukt! We doen mee aan meerdere grote klinische onderzoeken waarin nieuwe (combinaties van) medicijnen worden getest. Aan deze onderzoeken doen ziekenhuizen mee van over de hele wereld, waaronder Het Oogziekenhuis. Je wordt alleen voor zo’n onderzoek geselecteerd als eerder is gebleken dat je hier goed in bent en de juiste ondersteuning kunt bieden. Dat lukt doordat we het ROI hebben. 

Een voorbeeld van zo’n nieuw medicijn is gentherapie bij een hele specifieke zeldzame aandoening. Het is voor de oogheelkunde de eerste gentherapie die er wereldwijd is.”

Het Oogziekenhuis Rotterdam is geen academisch ziekenhuis. Toch vertoont het alle kenmerken ervan: er wordt superspecialistisch gewerkt, er is een grote opleiding voor zowel oogartsen als paramedische oogheelkundige beroepen, en wetenschappelijk onderzoek staat hoog in het vaandel. Hoe krijgen jullie dat eigenlijk voor elkaar?

“Een groot nadeel van het ontbreken van de academische component is dat er vanuit de overheid geen geldstroom is voor wetenschappelijk onderzoek. Het Oogziekenhuis moet zichzelf puur bedruipen met geld dat wordt verdiend met het leveren van zorg. Helaas draait het – ook in de wereld van wetenschappelijk onderzoek – om tijd en geld. Voor het ROI is een belangrijke rol weggelegd voor het binnenhalen van dat geld, in de vorm van subsidies.  

Gelukkig is er een aantal stichtingen die ons een enorm warm hart toe draagt. De belangrijkste stichting is de Rotterdamse Stichting Blindenbelangen (RSB). Ook heeft Het Oogziekenhuis een eigen stichting (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Oogziekenhuis Rotterdam – Flieringa) én is er een gezamenlijke stichting met de afdeling Oogheelkunde van het Erasmus MC (Combined Ophthalmic Research Rotterdam (CORR)).

Daarnaast hebben wij het geluk dat er (welvarende) patiënten zijn die zo ontzettend tevreden zijn met onze zorg, dat ze ons willen steunen. Dit doen zij in de vorm van donaties aan onze stichting, maar ook in de vorm van een legaat na hun overlijden. 

Voor ons is het feit dat ons voortbestaan altijd weer een financiële uitdaging is ook een reden om extra trots te zijn op het ROI, op alles wat het de afgelopen 15 jaar heeft opgeleverd en op hoe het er nu voor staat. We zitten op dit moment in een positieve spiraal, met een groeiend aantal projecten, promovendi en samenwerkingen. Daar zijn we ontzettend blij mee!”

Wat zijn de toekomstplannen van het ROI? 

“Ons onderzoek op het gebied van beeldanalyse van het oog is altijd heel sterk geweest. De afgelopen jaren was dit wat minder, maar gelukkig zijn we vorig jaar een samenwerking aangegaan met het Erasmus MC op dit vlak. Met geavanceerde analyse van beelden kunnen we nieuwe inzichten krijgen in de oorzaak en het verloop van oogziekten en behandelingen, en deze integreren in de klinische praktijk. 

Een andere onderzoekslijn waar we ons op willen richten is de ontwikkeling van PROMS (Patient reported outcome measures). Het meten van PROMS past bij het toekomstbeeld van de geneeskunde. We hebben nu één full time en één parttime promovendus en beginnen hier een behoorlijke expertise in op te bouwen. Samen met collega’s uit binnen- en buitenland werken we aan de ontwikkeling van de juiste vragenlijsten en de implementatie ervan in de praktijk. Daar is nog veel te winnen, want dat komt binnen de Oogheelkunde nog niet erg van de grond. 

Waar we ook zeker meer over gaan horen de komende jaren is de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI), met name voor de vroege diagnose van glaucoom. De AI is er al, nu rest de vertaling ervan naar de Nederlandse praktijk. Dat zou baanbrekend zijn, want AI wordt (nog) niet gebruikt in de oogheelkundige praktijk. Daarnaast doen we binnen glaucoom al jaren onderzoek naar hoe we de operaties kunnen verbeteren. 

Tot slot verwachten we ons genetisch onderzoek op het gebied van erfelijke netvliesaandoeningen verder uit te breiden."

Hoe hebben jullie stilgestaan bij de 'verjaardag' van het ROI? 

“We hebben het klein en bescheiden gehouden, gezien de vele festiviteiten die al gaande zijn in verband met het 150-jarig bestaan van Het Oogziekenhuis. We hebben uiteraard een taartje gegeten op de afdeling en we hebben overal in het ziekenhuis pennen verspreid met ons speciale 15 jaar ROI logo. Verder hebben we onze studiepatiënten die we deze week gezien hebben getrakteerd op een zakje “Suzanne-met-de-mooie-ogen” bloemenzaden en kaartje om ze te bedanken dat ze mee willen werken aan klinisch wetenschappelijk onderzoek. Want laten we niet vergeten te benoemen dat we zonder hen helemaal geen onderzoek zouden kunnen doen!”